بدغذایی کودک را می‌توان یکی از مهمترین و اصلی‌ترین دغدغه‌های خانواده دارای کودک دانست. یکی از بحث‌های داغ والدین به‌ویژه مادرها در جمع‌های خانوادگی و دوستانه، صحبت راجع به مشکلات تغذیه‌ای یا بدغذایی فرزند آن‌ها است. شاید از دید برخی از افراد این نوع دغدغه بی‌مورد بوده و به مرور زمان حل شود. اما باید این نکته را مد‌نظر داشت که ادامه بدغذایی و به‌تبع آن تغذیه نامناسب کودک اثرات جبران‌ناپذیری بر رشد و تکامل در دراز‌مدت خواهد داشت. آیا از روش‌های پیشگیری از بدغذایی کودکان مطلع هستید؟
بنابراین هنگامی که یک والد کودک از بدغذایی فرزند خود نگران و مایوس است، بهتر بوده به جای نگرانی افراطی یا نقطه مقابل آن بی‌خیالی محض در کمال آرامش مسئله را ریشه‌یابی کند و راهکارهایی برای ایجاد ذوق کودک هنگام غذا خوردن به کار گیرد که در این مقاله سرنخ این رشته را به دست والدین خواهیم داد.
بدغذایی کودک چیست؟
مشکل بدغذایی در کودکان معمولاً پس از رویش اولین دندان‌ها و توانایی آن‌ها برای خوردن غذا آشکار می‌گردد و ممکن است تا پایان سن رشد و حتی در بزرگسالی نیز ادامه پیدا کند. بنابراین باید ابتدا به تعریف درست آن پرداخت زیرا برخی از والدین کودک خود را اشتباها بدغذا می‌نامند. بدغذایی به مجموعه عادات بعد غذایی گفته می‌شود که سبب کاهش وزن یا حتی افزایش آن می‌گردد. بسیاری از افراد اذعان می‌کنند که کودکی سالم دارند که وزن ایده‌آلی هم دارا است. اما این دلیل کافی نیست زیرا بدغذایی با بی‌اشتهایی تفاوت دارد و بدغذایی این کودکان در حال حاضر سالم، به زودی یا در سال‌های آینده اثر خود بر اختلال رشد را خواهد گذاشت.
بدغذایی در کودکان به زبان ساده‌تر یعنی کودک در خوردن نوعی غذا یا خوراکی افراط یا تفریط داشته باشد به عنوان مثال دوست داشته باشد شیرینی‌جات و شکلات بخورد اما از خوردن گوشت و سبزیجات خودداری کند. درنتیجه ممکن است چنین کودکی وزن مناسب با سن خود را داشته باشد اما مواد غذایی مفید که برای رشد بدن او ضروریت دارد از برنامه غذایی او حذف شده است پس بدغذایی کودک معنی و مفهوم خاص خود را دارد. درادامه روش‌های پیشگیری از بدغذایی کودکان می‌پردازیم.
دلایل بدغذایی کودکان
دلایل بدغذایی کودکان متعدد و متنوع است و رابطه بسیار مستقیمی با سن آن‌ها نیز دارد. به عنوان مثال دلیلی که برای بدغذایی کودک ۷ سال سن ریشه یابی می‌شود با علتی که طفل یک‌ساله به سبب آن از خوردن غذا امتناع می‌کند، تفاوت دارد. همچنین قلق هر کودکی با بچه دیگر فرق دارد و باید خصوصیات رفتاری هر کودک را شناسایی کرد. در این قسمت به معرفی علل کلی بدغذایی کودکان می‌پردازیم:
- بازیگوشی و کنجکاوی‌های کودکانه
- سطح بالای میزان استرس و تنش در خانه
- وجود بیماری عفونی یا ویروس در بدن کودک
- رویش دندان به‌ویژه در سال‌های اولیه زندگی کودک
- عدم‌وجود زمان‌بندی درست غذا برای زمان خورد و خوراک
- حساسیت کودک بر روش‌های پخت یا برخی از مواد‌غذایی
- تنظیم نکردن یک الگوی درست برنامه غذایی از طرف والدین
- بروز عکس‌العمل نادرست و اشتباه از طرف والدین و افزایش لجبازی و مقاومت کودک
- عدم‌وجود شرایط مناسب سرو غذا اعم از ظرف و وسایل بچه‌گانه مطابق با سلیقه کودک
هر کدام از این دلایل به تنهایی یا بر اثر کنار هم قرار گرفتن مجموعه‌ای از چند مورد می‌تواند تاثیر زیادی در بدغذا شدن کودک یا نهادینه شدن آن در وجود او بگذارد.
عواقب توجه نکردن به بدغذایی کودک
همانطور که در قسمت‌های پیشین به آن اشاره کردیم بدغذایی معقوله‌ای متفاوت با بی‌اشتهایی است. بی‌اشتهایی نیز بیشتر توسط نیازهای اساسی بدن کودک، کمبودها و فعالیت بدنی او تنظیم می‌گردد. اما بدغذایی بیشتر ریشه در عادت‌های غذایی دارد که با چند راهکار ساده می‌تواند تصحیح گردد. عدم‌توجه به تغذیه کودک می‌تواند اثرات جبران‌ناپذیری بر رشد وی بگذارد حتی اختلال در یادگیری از عوامل مخرب بدغذایی کودکان است. بسیاری از بیماری‌های بزرگسالان ریشه در بدغذایی دوران کودکی دارد، متخصصان تغذیه آلزایمر، بیماری‌های قلبی، عروقی و چربی خون را از مشکلات مربوط به وجود عادات ناسالم غذایی در کودکی می‌دانند. در واقع باید گفت کسانی که از کودکی رژیم غذایی ناسالم داشته‌اند بیشتر مستعد ابتلا به چنین بیماری‌هایی هستند پس با توجه به اهمیت این موضوع بهتر است راهکارهای مقابله با بدغذایی را بشناسیم و به آن عمل کنیم.
روش‌های پیشگیری از بدغذایی کودکان
با شناخت دلایل بدغذایی کودکان که در هر سن و خصوصیاتی متفاوت است، می‌توان بهتر به پیشگیری بدغذایی در کودکان پرداخت. در قسمت‌های پیشین به دلایل و عواقب توجه نکردن به بدغذایی کودکان اشاره کردیم. در این بخش به بیان راهکارهایی برای پیشگیری از این معضل می‌پردازیم:
-
ایجاد الگوی درست
برای غذا خوردن کودک خود وقت بگذارید و برنامه‌ای درست و سالم تنظیم کنید. همچنین توجه داشته باشید که خوردن خوراکی‌ها و به‌خصوص تنقلات غیر‌مفید علاوه بر پر‌کردن بیجای معده کودک تمایل او به غذا خوردن در وعده‌های اصلی را کم می‌کند. در ساعات نزدیک به وعده‌های اصلی از دادن خوراکی به کودک پرهیز کنید به‌ویژه اگر این خوراکی‌ها از مواد ناسالم تشکیل شده باشد.
-
کاهش حساسیت
والدینی که مرتب در مورد عواقب و مضرات بدغذایی با کودک صحبت می‌کنند علاوه بر اینکه از این کار بازدهی مفیدی نخواهند گرفت بلکه کودک خود را نسبت به این مسئله حساس می‌کنند و او یا به صورت خودآگاهانه و برای جلب توجه شما یا به صورت ناخودآگاهانه و به دلیل ایجاد استرس روز به روز بدغذاتر خواهد شد.
-
کمک گرفتن از سلیقه کودک
برای کودکانی که علاقه دارند انتخاب‌های خود را به تنهایی انجام دهند احترام قائل باشید. از میان چند نوع غذای سالم به او حق انتخاب دهید زیرا این کار علاوه بر ایجاد حس صمیمیت و همکاری بین شما و فرزندتان به کودک حس ارزشمندی می‌دهد و در نتیجه علاقه‌مند شدن بیشتر او به غذا را منجر می‌شود.
-
تعدد وعده‌های غذایی
از مهمترین نکات در پیشگیری از بدغذایی کودکان تعدد وعده‌عای غذایی است. درست است که وعده‌های غذایی به 3 بخش صبحانه، ناهار و شام تقسیم می‌گردد. اما هیچ قانونی به ویژه در مورد کودکان وجود ندارد که باید حتما در این تایم‌ها غذا بخورند. به‌خصوص ساعاتی از شبانه‌روز که احساس می‌کنید کودک میل به خوردن غذا دارد این فرصت را از خود و او دریغ نکنید. همچنین زیاد‌کردن تعداد وعده‌های غذایی و کاهش حجم غذا، کمک موثری به پیشگیری از بدغذایی کودک می‌کند.
-
توجه به ظاهر غذا
یکی از مسائلی که برای کودکان بسیار جذاب است ظاهر خوش آب و رنگ و تنوع چیدمان غذاست. یا حتی استفاده از ظرف‌های کودک که از رنگ‌های شادی بهره برده‌اند و دارای طرح‌های کارتونی و فانتزی نیز هستند، است. این مورد می‌تواند عامل بسیار مهم و محرک برای افزایش غذای کودک و رفع بدغذایی او باشد. این مسئله در همه جای دنیا اثبات شده است. حتی آشپزهای بزرگ دنیا به طراحی، دیزاین و ظرف سرو غذا خیلی اهمیت می‌دهند، پس در مورد کودکان نیز استفاده از ظرف‌های خوش رنگ و لعاب که غذا خوردن را برای آنان به هیجان و حتی بازی کودکانه تبدیل می‌کند قطعاً موثر خواهد بود. همچنین در این مورد به کودک اجازه دهید با روش خود غذا بخورد و او را به خاطر کثیف کردن خود یا لباس‌های وی سرزنش نکنید.
-
ایجاد فضای آرام در خانه
این مسئله به ویژه در مورد کودکانی که به تازگی شروع به غذا خوردن کرده‌اند، جواب می‌دهد. بازی با کودک و صحبت کردن با او هنگامی که به او غذا می‌دهید سبب افزایش میزان غذای او خواهد شد. همچنین محیطی آرام و سرشار از امنیت روانی مانع از بدغذایی در کودکان می‌گردد.
-
اجازه امکان دخالت
کودکان علاقه وافری به انجام کارهای بزرگتران دارند پس می‌توان به او اجازه دخالت در کار آشپزی را داد. نگرانی‌های خود را به حداقل برسانید و طوری رفتار کنید که کودک تصور کند شما دستیار او هستید. ایجاد تنوع در پخت یا سبک جدید به کودک حس هیجان بالایی می‌دهد و او را علاقه‌مند به تست و خوردن غذاهایی می‌کند که احساس می‌کند آماده‌سازی آن را خود انجام داده است. در این روش به صورت نامحسوس از فرزند خود مراقبت کنید.
-
در نظر گرفتن طرح‌های تشویقی
یکی از روش‌هایی که اتفاقاً مورد تایید روان‌شناسان و متخصصان حوزه کودک نیز است در نظر گرفتن جوایز و هدایای تشویقی برای کودکان به حساب می‌آید. البته در این مورد باید دقت کنید تا دچار افراط نشوید. یعنی لازم نیست کودک برای هر وعده غذایی که می‌خورد جایزه دریافت کند و به قول معروف شرطی شود. بلکه در ابتدای شروع هر برنامه‌ریزی درست، الگوسازی کنید و او را به تست غذاهای تازه اما مفید دعوت کنید. سپس به او مژده دهید که در صورت پیروی از برنامه غذایی تنظیم‌شده طی مدت‌زمان مشخصی یک هدیه سرگرم‌کننده یا کمک‌آموزشی از قبیل لوازم تحریر یا بازی فکری دریافت خواهد کرد.
نتیجه گیری
در این مقاله به تعریف کامل یکی از چالش‌های بزرگ مادر، پدرها یعنی پیشگیری از بدغذایی کودکان پرداخته شد. همچنین علل ایجاد و روش‌های مقابله با آن را مورد بررسی قرار دادیم. حال اگر تمامی راه‌ها را رفتید و به نتیجه‌ای نرسیدید می‌توانید از متخصصان این حوزه مشورت بگیرید. اما پیشنهاد ما به شما والد دغدغه‌مند این است که از مطالب مفید این مطلب که توسط فروشگاه اینترنتی ال آی در اختیار شما گذاشته شده، نهایت استفاده را ببرید. در ادامه مطالعه می‌توانید از محصولات باکیفیت این فروشگاه بزرگ و نام‌آشنا در زمینه بهترین نوشت‌افزارها و لوازم تحریر به‌ویژه تجهیزات و ظروف غذای کودک یا دیگر کالاهای بچگانه و جذاب در جهت تشویق کودکان استفاده کنید.
