همان طور که می‌دانید، از جلد کتاب به عنوان پوششی محافظ جهت بسته شدن تمامی صفحات یک کتاب استفاده می‌شود. گفتنی است که در قرون وسطی، تمامی جلد‌های کتاب‌ها را با استفاده از نقره و جواهر به دست آورده و با گذشت زمان آن‌ها را دستخوش تغییراتی می‌کردند. امروزه جلد کتاب توسط به روز‌ترین دستگاه‌های چاپ آماده می‌شود و در نتیجه هزینه‌های مربوط به تولید آن به حداقل ممکن رسیده است. همچنین اینکه به علت تنوع بالای این محصولات در بازار، دست افراد خریدار در انتخاب آن کاملا باز است. دقت کنید که هریک از انواع مربوط به جلد کتاب، خصوصیات و ویژگی‌های مربوط به خود را دارند. به همین خاطر، ضروری است که قبل از هرگونه تصمیم‌گیری در مورد چاپ کتاب‌های خود، در مورد جنس و همچنین نوع جلد، انتخاب کاملا شایسته‌ای داشته‌باشید.
معمولا جلد کتاب را اولین و اساسی‌ترین بخش مورد توجه هر مخاطب می‌دانیم. در واقع تصور اینکه جلد کتاب برای محافظت از کتاب به وجود آمده، سهل‌انگاری است؛ هرچند که چنین تصوری کاملا اشتباه هم نیست. جلد‌های کتاب علاوه بر نقش پوششی حمایتی و محافظتی خود برای کتاب‌ها، کاربردهای بسیار دیگری نیز دارند. در ادامه این محتوا قصد داریم به بیان اهمیت جلد در کتاب‌ها، انواع جلد و تفاوت‌هایشان بپردازیم.
پیدایش کتاب
در پیدایش اولیه هر کتاب، اندازه آن‌ها با اندازه کتاب‌های خطی رایج در آن زمان متناسب بود. ولی به تدریج چاپ‌کنندگان مختلف دریافتند که چاپ اندازه‌های مختلفی از کتاب می‌تواند در بهبود کارشان موثر باشد. گفتنی است که نخستین کسی که به نقش و اهمیت اندازه کتاب پی برد، شخصی ونیزی به اسم آلدوس مانوتیوس بود. این شخص با ابداع این نوع کتاب، هم در حمل و نقل آن و هم در هزینه ساخت آن که در نهایت باعث کاهش آن شد، کمک کرد. دقت کنید که اندازه هر کتاب در صحافی‌ها، نشان‌دهنده تعداد دفعات تا شدن کاغذ آن‌ها می‌باشد که ورقهای کتاب را تشکیل می‌دهد. مثلا اینکه کاغذهای دو ورقهای با چهار صفحه در قطع رحلی، کاغذهای چهار ورقهای با هشت صفحه در قطع وزیری و همچنین کاغذهای هشت ورقهای با شانزده صفحه در قطع رقعی کاملا برابر می‌باشد.
گفتنی است که رایج‌ترین قطع برای کتاب‌های مختلف، قطع وزیری است که ابعادی معادل ۲۰*۲۰*۲۶*۱۳ را خواهد داشت. همچنین اینکه برای چاپ کتاب‌های هنری و نفیس از قطع رحلی استفاده می‌شود.
لازم به ذکر است که قطع کتاب‌ها در اندازه‌های استانداری هستند که با توجه به محاسبات پیچیده مهندسی و بر أساس تجربه‌های تاریخی در نظر گرفته می‌شوند. در ادامه این محتوا سعی داریم در مورد پر‌کاربرد‌ترین قطع کتاب‌ها و انواع جلد با شما علاقمندان صحبت کنیم.
انواع جلد و ملاک‌های انتخاب آن
به اندازه طول و عرض هر کتاب و یا نشریه‌ای، قطع گفته می‌شود. همانطور که در بالا هم گفته شد، جلد‌های کتاب به جز نقش محافظتی خود، کاربردهای دیگری نیز دارند. مثلا جلد‌ها موجودیت کتاب را در بین سایر کتاب‌ها به مخاطبین خود اعلام می‌کند. در واقع معرفی هویت خاص هر کتاب توسط جلد آن معرفی می‌شود و در نتیجه آن را از سایرین متمایز می‌کند. جلد‌ها می‌توانند ذوق، قریحه و سلیقه هر طراح را به خریداران نشان دهند. همچنین اینکه می‌توانند با طراحی حرفه‌ای خود، توجه و نظر خریداران را سریعاً به خود جلب کنند و در ایجاد تصویر ذهنی بسیار قوی و پایدار در ذهن خواننده بسیار موثر باشند.
تمامی مزیت‌هایی که برای جلد‌های کتاب برشمردیم، کمک می‌کنند تا ناشران و مؤلفان به اهمیت جلد کتاب مجدداً فکر کنند تا بتوانند با تخصیص زمان و در نظر گرفتن بودجه کافی، مزیت‌های فوق را برای کتاب‌های خود خلق کنند.
قطع رحلی
معمولا در گذشته کتب قطع رحلی را حین خواندن کتاب بر روی نوعی چهارپایه چوبی که همان رحل است قرار می‌دادند. سپس آن را می‌خواندند؛ به همین خاطر نام آن به قطع رحلی معروف شده است. گفتنی است که قطع رحلی به سه دسته کلی:
رحلی کوچک، رحلی متوسط و همچنین رحلی بزرگ تقسیم‌بندی می‌شود.
البته نسخه‌های کتاب‌های مختلفی هچون قرآن مجید، شاهنامه فردوسی و همچنین مثنوی مولوی با قطع رحلی بزرگ جلد می‌شوند. دقت کنید که صفحه‌بندی کتاب به قطع رحلی بیشتر برای کتاب‌هایی مناسب است که به صورت قرآن‌های بزرگ دیده و یا کتاب‌هایی با رفرنس خارجی نگاشته می‌شوند؛ همچنین اینکه کتاب‌های حافظ، مثنوی مولوی و شاهنامه فردوسی نیز با این نوع قطع نوشته شده‌اند و به همین خاطر است که از کتاب‌های معمولی کمی بزرگتر دیده می‌شوند.
صفحه‌بندی کتاب به قطع رحلی با توجه به محتوای کتاب به دو طریقه تک‌ستونی و دو ستونی متغیر و قابل‌اجرا است. به عنوان مثال اگر کتاب مد‌نظرتان نوعی رفرنس و یا مرجع باشد، حجم بسیار زیادی از مطالب و محتوا در آن جای می‌گیرد. بنابراین اگر صفحه‌بندی کتاب‌های به قطع رحلی، به صورت دو ستونی و با قلم ریزتر انتخاب گردد، وزن کلی کتاب و حجم آن بسیار کمتر می‌شود. همچنین اینکه هزینه چاپ نیز به میزان قابل‌توجهی کاهش پیدا می‌کند.
اما برای کتاب‌های شعری همچون شاهنامه که حاوی تعداد زیادی مینیاتور و تصویر است و یا قرآن مجید که به تذهیب و زیباسازی ظاهری و همچنین گنجاندن متون اصلی همراه با معنی و گاهی تفسیر در هر صفحه نیاز دارد، روش صفحه‌بندی کتاب با قطع رحلی کاملا مناسب است؛ البته در این نوع صفحه‌بندی‌ها به یک طراح و نقاش نیز در حین صفحه‌آرایی کتاب نیاز است که سبب بالا رفتن هزینه‌های مربوط به صفحه‌بندی کتاب می‌شود.
قطع رقعی
اندازه این نوع قطع یعنی طول و عرض آن تقریبا ۱۰ × ۱۹ سانتی‌متر می‌باشد. معمولا صفحه‌بندی کتاب‌ها به قطع رقعی برای کتاب‌هایی به کار می‌رود که از اندازه معمولی کمی کوچکتر هستند. اغلب هنگامی که متن کتاب مد‌نظر و یا تعداد صفحات آن کم است، می‌توان از این قطع برای بهتر دیده شدن محتویات کتاب استفاده کرد. صفحه‌بندی کتاب‌ها به قطع رقعی نقش بسیار مهمی در جذب مخاطبان دارد. زیرا این نوع قطع بیشتر برای چاپ داستان، رمان و به‌طور کلی نوشته‌هایی که محتوامحور بوده و کمتر از تصاویر در آن‌ها استفاده می‌شود، به کار برده می‌شود. بنابراین رعایت نکاتی همچون اندازه قلم کتاب، فواصل مناسب خطوط و همچنین حواشی متن از صفحه بسیار ضروری است و چنان‌چه صفحه‌بندی کتاب مد‌نظر به قطع رقعی به خوبی و با دقت لازم انجام نشود، سبب خستگی چشم و دل‌زدگی خوانندگان خواهد شد.
قطع وزیری
یکی از معروف‌ترین انواع جلد استاندارد کتاب در ایران، قطع وزیری است. دقت کنید که قطع وزیری نیز همانند قطع رحلی در سه اندازه کوچک، متوسط و بزرگ تشکیل می‌شود. این نوع قطع که معمولا برای کتاب‌های علمی و نظری مورد استفاده قرار می‌گیرد، کاربردهای بسیار زیادی در صنعت چاپ دارد. گفتنی است که اغلب کتاب‌های معمول در دسترس همچون کتاب‌های درسی مدارس و دانشگاه‌ها جز قطع وزیری هستند.
دقت کنید که در صفحه آرایی کتاب‌های مختلف برای قطع وزیری، اندازه متن، میزان فرورفتگی آن، حاشیه‌های چهار طرف صفحه‌ها، فاصله خطوط از یکدیگر و سایر موارد بر اساس قطع وزیری انتخاب می‌شود تا علاوه بر خوانایی و زیباسازی کتاب، از اسراف و دور ریزی کاغذ‌ها نیز جلوگیری گردد. معمولا صفحه‌آرایی و صفحه‌بندی کتاب‌ها به قطع وزیری عموماً باید توسط ویراستاران و صفحه‌آرا‌های انتشاراتی انجام شود. چراکه این افراد از تمامی استاندارد‌های لازم و تعریف شده چاپ کتاب‌های انتشاراتی‌ها آگاه هستند و آن‌ها را در حین صفحه‌بندی کتاب به قطع وزیری به کار می‌برند.
فروشگاه اینترنتی ال آی
در محتوای بالا متوجه شدیم که جلد کتاب‌ها، انواع مختلفی دارد که هرکدامشان موارد کاربرد مربوط به خود را دارند. گفتنی است که دو دسته اصلی در جلد کتاب‌ها، جلد‌های نرم و سخت هستند که هرکدام از زیرمجموعه‌های خاصی برخوردارند. وظیفه اصلی جلد‌های کتاب، افزایش محافظت از کتاب است؛ پس سعی کنید با انتخاب گزینه‌های درست، امکان انتخاب بهترین نمونه‌ها را داشته باشید.
جهت کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه کافیست با همکاران ما در پشتیبانی وب سایت ال آی ارتباط برقرار کنید. اگر قصد خرید کتاب‌های داستان و یا کتاب‌های کمک آموزشی یا لوازم‌التحریر داشتید محصولات مد‌نظر خود را با بالا‌ترین کیفیت ممکن و قیمت‌هایی مقرون به صرفه سفارش دهید. از همراهی همیشگی شما عزیزان سپاس‌گذاریم.
